Genel olarak katı haldeki malzemelerin farklı çaplardaki elmas ucun yüzeye temas ederek veya optik lenslerin numune yüzeyinde taramalar yapmasıyla yüzey morfolojisini, yüksekliğini ve yüzey pürüzlülüğünü hassas bir şekilde belirlemektir. Profilometre cihazları, farklı ölçüm yöntemleri kullanarak yüzey özelliklerini ölçer. Optik profilometreler, yüzeyi tarayarak ölçüm yapar ve yüzeyin topografik özelliklerini görüntüler. Mekanik profilometreler ise, yüzeyi dokunarak ölçüm yapar ve yüzeyin şeklini takip eder.

Profilometre cihazları, taşınabilir ve masaüstü olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Taşınabilir profilometreler, saha çalışmalarında kullanılmak üzere tasarlanmıştır ve kolayca taşınabilir. Masaüstü profilometreler ise, laboratuvar ortamlarında kullanılır ve daha hassas ölçümler yapabilir.